فقه القیادة 95

سه شنبه 30/11/1403-19شعبان 1446-18فوریه 2025-درس 95 فقه رهبری سازمانی –شرائط و موانع تاثیر مقتضی رهبری –استسلام و استکبار

مساله 85: مدیران در مقام ایفای کامل و صحیح  نقش رهبری سازمانی  موظف به تقویت روحیه استسلام در خود  و پیروان هستند (به عنوان شرط تاثیر رهبری) . روحیه استسلام منجر به ایجاد فضای همزیستی مسالمت آمیز در راستای تحقق اهداف جمعی میشود وبه معنای هماهنگی  متعبدانه و آگاهانه  فرد و گروه با اصول ، مبانی و اهداف سازمانی است.ن هم آن

شرح مساله :معلوم شد که استسلام و ضد آن استکبار به عنوان یکی از شرائط و موانع مقتضی رهبری عمل میکنند مدیریت، مقتضی رهبری است نه علت تامه لذا باید شرط تاثیر یا اثر بخشی موجود و مانع آن مفقود باشد تا مقتضی رهبری اثر کند واثر آن هم ایجاد انگیزه در کارکنان است  استسلام یکی از شرائط تاثیر است که در رهبری و پیروی هردو باید باشد، مدیر راهبر باید مستسلم باشد و هم پیروان او ولابد دومی ناشی از اولی است یعنی استسلام مدیر باعث استسلام پیروان او در سازمان میشود غالبا . کما اینکه استکبار که مانع اثربخشی است هم در مدیر و هم در کارکنان مانعیت دارد و استکبار مدیر نقش بارزی در استکبار کارکنان و کارگزاران تحت امر او بازی میکند و چه بسا تاثیر و تاثر متقابل هم داشته باشند . اما استسلام چیست ؟ بر مبنای قاعده :” تعرف الاشیاء باضدادها ” از تعریف تفصیلی استکبار و بیان مصادیق سازمانی آن در مساله 84 و 83،معنای استسلام هم تا حدودی روشن شده است ولی بی نیاز از تعریف مستقل نیستیم . البته از  دیگرجنود عقل در صحیحه سماعه بن مهران  “تسلیم وضده الشک ”  در فرمایش وشمارش امام صادق ع هم آمده است که میز بین تسلیم و استسلام را در مساله بعدی باید مورد تفقه قرار دهیم انشالله . خیلی نزدیک به هم هستند تفاوت در در دوباب استفعال و تفعیل است در ماده سلم . اما این نوبت متمرکز میشویم در استسلام که وصفی بر خاسته از فطرت مخموره غیر محجوبه است . به معنای انقیاد و اطاعت و امتثال و انتهاء احکام و اصول ربوبی  یعنی تمکین به آنها داشتن ،روحیه انضباط و قانون مداری و حرکت در چهارچوب اصول متلقاة از معصوم ،بومی شده در سازمان . و اینکه آراء خود را در ذیل این اصول و مبانی این اصول ارائه میدهد  به جهت تبیین بیش تر و کمک به تصحیح اقدامات . هر نظریه و نظری را در امتداد سیاستهای حاکم و در راستای اهداف  پیش بینی شده ارائه میدهد و از خود وسلیقه و ذائقه خود مستقل از  فرهنگ سازمانی ،مطلبی را ارائه نمیدهد ،اهداف سازمانی را بر اغراض خود ترجیح میدهد . همیشه اصل سلم را دنبال میکند سلم با مسلمات مجموعه ،سلم با جریانات متسالم با سازمان ،سلم در رفتار سازمانی ، این طلب سلم همان استسلام است از باب استفعال یعنی فعل سلم را در همه اقدامات میجوید در یک کلمه  رفتارش مسالمت آمیز  و از سلامت بهره مند است ملهم از عموم قوله تعالی :” ادخلوا فی السلم کافه” که دال بر وجوب سلم است وجوب دخول در سلم یعنی دخول در مدینه ومنظمه ای که کافه اهالی آن روابط مسالمت آمیز دارند و برای یکدیگر نقشه نمی کشند به نفع هم طرح و برنامه  تنظیم میکنند . کبر را کنار زده و سلم را ملاک همکاری و تعاون قرار داده اند و مگر اسلام همین ایجاد فرهنگ سلم و امر به دخول  و نقش آفرینی در چنین فضایی ،چیز دیگری است؟ و لعموم :” ادخلوها بسلام آمنین ” سازمانی مشحون از سلم وسلامت و امنیت روان و جان . ایجاد فضای سلم و دخول در آن از تکالیف مدیران در مقام ایفای نقش رهبری سازمانی است . این فرآیند را  فر آیند استسلام می نامیم که رهبری و پیروی را شامل میشود .از ضدیت استکبار با استسلام در کلام صادق آل محمد ص تضاد بین کبر و سلم را به عنوان دو ماده منفی و مثبت را متفقه میشویم یعنی سلم مطلوب و کبرمطلوب در باب استفعال یکی مطلوبش کبر و برتری بر دیگری به هرحیله وقیمت کما مر و یکی مطلوبش سلم است کبر عامل ناهم سازی و بر هم سازی است وسلم  باعث انسجام  و استحکام و هماهنگی و باهمسازی و هم افزایی جمعی است  طلب کبریایی را استکبار نام میگذریم وطلب سلم  را استسلام اسم می نهیم د وطلب و دو اراده  و دو نیت یکی مذموم و مخرب وضعا وحرام تکلیفا و دیگری ممدوح و سازنده وضعا و واجب تکلیفا . لذا مدیران راهبر باید  مظهر استسلام باشند در رفتار سازمان خود تا میل و نیل به استسلام را در درون پیروان ایجاد و تقویت کنند و به شدت از استکبار مخدر و حرام اجتناب نمایند تا در نتیجه سازمانی مشحون از تعاون بر بر و تقوی و بدور از تعاون بر اثم و عدوان را رقم بزنند لاطلاق الشامل فی قوله تعالی :” تعاونوا علی البر و التقوی و لا تعاونوا علی الاثم و العدوان ”  که ظهور در وجوب تعاون اول و حرمت تعاون دوم دارد که مبتنی بر مصلحت سلم و مفسده کبر سامان یافته اند  مصلحت با هم سازی و مفسده ناهمسازی مصلحت  مسالمت و مفسده مکابره فافهم و تدبر فانه دقیق .

فتحصل : مدیران در مقام ایفای کامل و صحیح  نقش رهبری سازمانی  موظف به تقویت روحیه استسلام در خود  و پیروان هستند (به عنوان شرط تاثیر رهبری) . روحیه استسلام منجر به ایجاد فضای همزیستی مسالمت آمیز در راستای تحقق اهداف جمعی میشود وبه معنای هماهنگی  متعبدانه و آگاهانه  فرد و گروه با اصول ، مبانی و اهداف سازمانی است.ن هم آن