فقه القیادة 100

4شنبه 8/12/1403-27شعبان 1446-26فوریه 2025-درس 100فقه رهبری سازمانی –شرائط و موانع – تسلیم وضد آن شک –انواع شک

مساله 90: مدیران در مقام ادای وظیفه رهبری سازمانی باید تسلیم حق باشند و شک در امور حقه را از خود دور کنند و به شک و تردید هیچ گاه به عنوان یک فرصت نگاه ننمایند بلکه آن را تهدید بدانند که باید به فرصت تسلیم بدل شود .

شرح مساله: معلوم شد که  تسلیم حق بودن اعم از کتاب و مکتب و رهبری حق از شرائط اثر بخشی رهبری رفتاری سازمانی است و ضد تسلیم یعنی شک از جنود جهل و از موانع  اثرگذاری  رهبری یعنی انگیزش میشود .و معلوم شد که شارع  در عبادات بلکه در باورها و اخلاقیات راه کار هایی را برای ازاله شک ارائه میدهد یعنی شک را مانع راه  عبودیت و سعادت و تعالی میداند و الا برای ازاله اش نسخه نمی پیچید یعنی او را از جنود جهل فرض نموده و برای رفع  ودفع آن راه کار ارائه داده است . این تاسیس اصل است که شک از جنود جهل است با اتکاء به صحیحه سماعه بن مهران در تجنید جنود عقل و جهل . ولی در مسیر بهبود مستمر سازمانی  یمکن ان یقال که شک شرط است نه مانع با این استدلال که  برای راهیابی به راه روشن  باید هماره وضع موجود را وضع مطلوب ندانست بلکه با تردید در آن  وایجاد سوال ،راه را هموار تر کرد کقوله تعالی :” عسی ان یهدین ربی لاقرب من هذا رشدا ” [1]یعنی برای نیل به رشد راههای اقرب،اسهل واسرع و اصح و.. وجود دارد که برای  وصول به آنها باید تفکر کرد پرسمان کرد و راضی  به وضعیت فعلی نشد و تردید کرد تا راه حل بهتری پیدا شود وگویا راه پیشرفت منحصر در همین عدم رضایت و قناعت به وضع موجود  باشد که نصاب ها ی کهنه به نو بدل میشود  آیا میشود تردید در وضع موجود را به غرض راهیابی به مسیر های مناسب تر  و پیشران تر مثبت بدانیم و شک در این تعریف از جنود جهل به جنود عقل منتقل شود و  منافاتی و  تضادی با تسلیم نداشته باشد بلکه در راستای آن باشد . شان نزول آیه در حرکت موسی ع به سمت مدین برای دستیابی برای تغییر وضعیت است که شاید و عسی که در مدین بهتر از مصر باشد با هدایت الهی و قبلا هم دانستیم که هدایات ربانی قابل تزاید است  لقوله تعالی :” زادهم هدی” و ” یزید الله الذین اهتدوا هدی ” کما این که ایمان قابل ازدیاد است لقول تعالی :” زادتهم ایمانا”  و لازمه  این زیادات و ازدیادات عدم رضای به حد اقل هاست .و نیز لازمه  زیادت، شک در وضع موجود است .

این نهایت و اقصی استدلال برای ا ثبات چنین احتمالی است در پاسخ باید گفت که اولا : ما قبلا تصریح کردیم که شک قبل از علم از جنود جهل نیست زیرا باعث سوال  است و دریافت پاسخ صحیح برای رفع شک و تبدیل آن به تسلیم بخلاف شک بعد از علم که از جنود جهل محسوب میشود . ثانیا :شک مساوق سوال نیست و سوال ناشی از شک نیست ناشی از توجه به یک پدیده است که سوال آفرین است ثالثا :آنچه باعث ازدیاد هدایات میشود یاد خداست و ایمان به باریتعالی رابعا :شک به تواناییهای خود باعث تنزل انگیزه به رده های پایین تر میشود نه بالاتر[2]

در نتیجه : شک هیچگاه عامل پیشرفت نیست بلکه اگر ازاله شود و تبدیل به تسلیم شود عامل پیشرفت است باید زیادی علم را دائما از خدا خواست :” رب زدنی علما”

فتحصل : مدیران در مقام ادای وظیفه رهبری سازمانی باید تسلیم حق باشند و شک در امور حقه را از خود دور کنند و به شک و تردید هیچ گاه به عنوان یک فرصت نگاه ننمایند بلکه آن را تهدید بدانند که باید به فرصت تسلیم بدل شود .

[1] إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ ۚ وَاذْكُرْ رَبَّكَ إِذَا نَسِيتَ وَقُلْ عَسَىٰ أَنْ يَهْدِيَنِ رَبِّي لِأَقْرَبَ مِنْ هَٰذَا رَشَدًامگر اینکه [بگویی: اگر] خدا بخواهد. و هرگاه [گفتن ان شاءالله را] از یاد بردی، پروردگات را یاد کن و بگو: امید است پروردگارم مرا به چیزی که از این به صواب و مصلحت نزدیک تر باشد، راهنمایی کند24کهف
«رَشَداً»: هدایت. رهنمود. خیر و نفع. در اصل (رَشَد) به معنی إرشاد و رهنمودی است که منتهی به خیر و منفعت شود؛ ولی گاهی مثل اینجا خودِ خیر و منفعت مراد است. «مِنْ هذَا رَشَداً»: هدایت‌بخش‌تر از این. سودمندتر از این. (هذا) اشاره است به کار مورد نظر، و راهی که در پیش است. یا این که اشاره به سرگذشت عجیب اصحاب کهف است که معجزه جاوید پیغمبر که قرآن است از آن هم عجیب‌تر است.. براى انبيا نيز رشد و رسيدن به مراحل بالاتر وجود دارد.

[2]
از جمله جنبه‌های مثبت تردید به خود در باب ورزش، می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• زمانی که افراد نسبت به توانایی‌های بدنی و ورزشی خود دچار عدم اعتمادبه‌نفس هستند، اضطراب ناشی از آن می‌تواند سطح انتظارات آن‌ها را پایین بیاورد. این سطح پایین‌تر، به افراد این فرصت را می‌دهد که بدون تسلیم‌شدن به تمرین‌های ورزشی ادامه بدهند و با دستیابی به سطوح پایین‌تر از موفقیت، به بهترین شکل احساس صلاحیت داشته باشند.
• در مقابل برخی از مطالعات به ما نشان می‌دهد که تعصب بر توانایی‌ها و باور راسخ به اینکه ما «می‌توانیم» کاری را انجام دهیم، گاه می‌تواند پیامدهای منفی برای ما به همراه داشته باشد. اعتمادبه‌نفس بیش از اندازه می‌تواند ما را دچار سستی کرده و به ما توهم صلاحیت بدهد.
• اندکی تردید و شک به خود، می‌تواند انگیزه افراد را افزایش دهد و کاری کند که آن‌ها بیشترین میزان بازدهی را از خودشان نشان دهند. زمانی که نتایج به‌دست‌آمده فراتر از حد انتظار باشند، فرد احساس موفقیت و شایستگی خواهد کرد.
• باید بدانید که تردید به خود به‌طور مستقیم با عملکرد بیشتر ارتباط دارد. شک به خود می‌تواند منجر به خوداندیشی شود. همچنین در ادامه می‌تواند ما را در مسیر هدف‌گذاری‌های درست و خودنظارتی قرار دهد. همه این‌ها در کنار هم می‌توانند ما را به فردی کارآمدتر و شایسته‌تر تبدیل کنند.