اصول فقه الاداره 77

شنبه 10/6/1403-26 صفر6 144 –31 اگوست 2024-درس 76اصول فقه الاداره – اصول نظریه پردازی –  رکن سوم نظریه پردازی –پاسخ پردازی – ب :پاسخ گویی به سوالات نظریه سازی –نظریه انگیزش در مدیریت اسلامی

ب – پاسخ گویی به سوال نظریه پردازانه

معلوم شد که مجتهد نظریه پرداز در عرصه مدیریت اسلامی در چهار محور نظام مسائل دانش مدیریت یعنی نظم ،رشد ، انگیزش و معنویت میتواند نظریات کلانی را بپردازد که هرکدام نظریات پایین دستی هم دارند  این نظریات در پاسخ سوالات نظریه خواه عرف خاص مبرهن میشود و پاسخ شرع کشف میشود مطابق اصول استنباط از ادله شرعیه  این نوبت به نظریه بسیار مهم انگیزش میپردازیم که  محصول محور سوم نظام مسائل 4 محوری دانش مدیریت اسلامی است . البته نگاهمان گذرا و اجمالی است  ارائه سبک پردازش در این موضوع مهم است و پردازش کامل آن را به پژوهشکده مدیریت اسلامی بنیاد فقهی مدیریت اسلامی محول میکنیم .

فقه القرآن

دسته اول :آیات بعث
مانند هوالذی بعث فی الامیین رسولا منهم

براین مبنا و معنا که بعث به معنای انگیختن هم هست که  همان انگیزش است .

دسته دوم : آیات حمایت

مانند آیات سور های ضحی و انشراح که حمایت های خداوند از رسول خود در طول دوران بلندازکودکی تا مسئولیت  و نیز آیات سوره طه که حمایت های خداوند از حضرت موسی ع از نیل تا فرات ( از کودکی تا مسئولیت) . و مانند الذی یطعمنی و یسقین …. اذا مرضت فهو یشفین .

براین مبنا که ذکر این حمایت ها در فرد مسئول حس قدردانی را تحریک و او را به سمت و قصد شکر منعم بر می انگیزاند.
دسته سوم :آیات  توجه و التفات  و عنایت .

مانند اذکرونی اذکر کم .. واذکر ربک اذا نسیت ..یریک حین تقوم و تقلبک فی الساجدین …..و اذکروا اذ کنتم قلیل فکثرکم ….واذکروا اذ کنتم اعداء فالف بینکم ….. الا رحمه من ربک ان فضله کان علیک کبیرا …..

بر این مبنا و معنا که هر مقامی وقتی ملاحظه نمود که مقام یا مقامات مافوق دائما بع یاد او هستند و خاطرات حمایت را به یاد او می آورند در جانش ایجاد محبت و ارادت نسبت به مافوق ایجاد میشود که خود بستری برای انگیزش است .
دسته چهارم :آیات فرآوری عمل

مانند آیات 120 و 121 توبه که خستگی ، تشنگی ،جراحت ،گرسنگی ،تیر خوردن و…… رزمنده و مجاهد را عمل صالح محسوب میکند و پاداش عمل صالح را به او میدهد.

بر این مبنا که این فر آوریها و تبدیلات غیر عمل به عمل صالح در نفس رزمنده ایجاد شوق به تداوم و تشدید مجاهدت می نماید که عمل صالحش لابد پاداش بیشتری دارد .
دسته پنجم :آیات تفضل.

مانند الا رحمه من ربک ان فضله کان علیک کبیرا ….. لو لا فضل الله علیکم و رحمته مازکی منکم من احد ابدا………فضل الله المجاهدین علی القاعدین اجرا عظیما ……..قل بفضل الله وبرحمته و بذلک فلیفرحوا ….یزیدهم من فضله….

بر این مبنا که  احساس این گونه مزیت ها و تفضلات حس جبران را در انسان تحریک میکند و انسان را بر می انگیزاند . مخصوصا که معنای فضل اعطاء مزایا خارج و فارغ از استحقاق فرد است .
دسته ششم : آیات نظارت و کنترل

مانند  …. اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المومنون …….. والله بما تعملون بصیر …..

بر این مبنا که  احساس نظارت و کنترل و دیده شدن کار آیی را بالا میبرد و انگیزه را افزایش میدهد .
دسته هفتم :آیات ارزیابی عملکرد

مانند لیبلوکم ایکم احسن عملا ….لیبلونکم حتی نعلم المجاهدین منکم و الصابرین…..
دسته هشتم : آیات تکریم

مانند…..کراما کاتبین …. کرمنا بنی آدم …… هذا الذی کرمت علی ….اذا اکرمه و نعمه …….  فمن یهن الله فما له من مکرم ….. لهم مغفره ورزق کریم — ندخلکم مدخلا کریما …..اعد لهم اجرا کریما …..
دسته نهم : آیات  جبران

مانند .. انما یوفی الصابرون اجرهم بغیر حساب … هو خیر واعظم اجرا ….کان اجره علی الله …… یوفیهم اجورهم ….
دسته دهم : آیات هدایت

مانند …. هداکم ….. من یهدالله فهو المتهد…… ومن یومن بالله یهد قلبه…. فوجدک ضالا فهدی …..ما کنا لنهتدی لولا ان هدینالله ……لکل قوم هاد …..
دسته یازدهم : آیات  ارتباطات

مانند …… الف بین قلوبکم …… من یطع الرسول فقد اطاع الله ….تعاونوا علی البر و التقوی ……رابطوا…….لو انفقت مافی الارض ما الفت بین قلوبهم و لکن الله الف …..

دسته یازدهم : آیات اصلاح رفتار

مانند … یصلح لکم اعمالکم  و یغفر لکم… اصلح بالهم … یصلح بالهم …یبد ل الله سیئاتهم حسنات ….یثبت اقدامکم ….
دسته دوازدهم : آیات پاداش و تنبیه

مانند …… یوتکم کفلین من رحمته …..من یرد ثواب الدنیا نوته منها… فلنحیینه حیوةطیبه …..من عمل صالحا فلنفسه ومن عمی فعلیها …. یضاعفها ….. اضعافا کثیره . یجد فی الارض مراغما کثیرا و سعه ….

دسته سیزدهم : آیات معیت

مانند ان معی ربی سیهدین …. هو معکم اینما کنتم ….ان الله مع الذین اتقوا و الذین هم محسنون و….

بر این معنا و مبنا که احساس همراهی همیشگی مقامات مافوق در انسان احساس آرامش و انگیزش میکند.

دسته چهار دهم :آیات بشارت

مانند…بشر الصابرین……بشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه….نبئ عبادی انا الغفور الرحیم…….

……….

جمع بندی
دسته های ایات فوق زیر ساخت وحیانی نظریه انگیزش هستند که جنس آنها حمایت دائمی و موثر  از کارکنان است حمایت های مادی و معنوی ،ملکی و ملکوتی ، حمایت های صادقانه و مشفقانه محسوس و مشهود  هر فرد را به انگیزش وا میدارد . حتی نظارت و هدایت هم نوعی حمایت است .