فقه التمکین 171

3شنبه 2/5/1403-17محرم 1446- 23ژوییه 2024 – درس 171 فقه توانمندسازی  – شرائط توانمندسازان –توان بخشی قبل از توان خواهی2

مساله- توانمندسازان قبل از مطالبه توان و مکنت باید توان لازم را به کارگزاران اعطا نماید .2

شرح مساله :سیستم توان مندساز با شناخت از کارکنان و تخصص آنها ورده سازمانی آنان  در برنامه ریزی  نیروی انسانی باید توان های مورد نیاز هر شغل و منصب و متصدی آندو را در نظر بگیرد و قبل از آنکه مطالبه ای از سوی توان پذیر صورت گیرد باید توان لازم را عرضه و اعطاء نماید .

فقه القرآن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ ﴿١﴾

به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی

آیا سینه ات را [به نوری از سوی خود] گشاده نکردیم؟ (۱)

وَوَضَعْنَا عَنْكَ وِزْرَكَ ﴿٢﴾

و بار گرانت را فرو ننهادیم؟ (۲)

الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ ﴿٣﴾

همان بار گرانی که پشتت را شکست. (۳)

وَرَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ ﴿٤﴾

و آوازه ات را برایت بلند نکردیم؟ (۴)

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿٥﴾

پس بی تردید با دشواری آسانی است. (۵

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿٦﴾

[آری] بی تردید با دشواری آسانی است. (۶)

فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ ﴿٧﴾

پس هنگامی که [از کار بسیار مهم تبلیغ] فراغت می یابی، به عبادت و دعا بکوش (۷)

وَإِلَىٰ رَبِّكَ فَارْغَبْ ﴿٨﴾

و مشتاقانه به سوی پروردگارت رو آور. (۸)

اقول :معلوم شد که توانمندساز باید توان های مورد نیاز منابع انسانی را تشخیص دهد و به موقع وبه اندازه اعطاء نماید بدون سوال و مطالبه . آیا چنین روحیه ای شرط و ویژگی توانمند ساز است ؟ اگر هست حکمی وضعی است و موضوع برای احکام تکلیفی الزامی یا ترجیحی است . اولا شرط است چون طبق مدلول آیات سوره انشراح سنت ربوبی چنین است که توان هایی مثل شرح صدر که اساس تحمل مسئولیت های سنگین اداری است را به منصوب و مربوب خود محمد مصطفی ص قبلا اعطا نموده زیرا لازمه کشش مسئولیت پیامبر ص است و بدون آن نمیتوان  ائجام وظیفه نمود . بار اتهاماتی که به او میزدند را  و کمر شکن بود از دوش او برداشت و اورا آزاد کرد راه خدمت را باز کرد و نیز نام او را بلند آوازه کرد که هر کدام به سهم خود نوعی توانمندسازی است

ان قلت: حضرت موسی ع مطالبه شرح صدرکرد ؟

قلت: جواب آن این شد که “لقد اوتیت سولک یا موسی “یعنی قبلا این مطالبه ات بدون اینکه بخواهی تامین شده بود . یعنی به سوالت نیاز نبود هر چند سوالت  منعی ندارد .

نتیجه اینکه توانمندساز باید چنین شرطی داشته باشد که بدون لحاظ مطالبه و سوال تامین کننده توان لازم برای توان پذیر باشد .

این شرط صحت تصدی منصب توانبخشی است ؟ یعنی اگر این شرط احراز نشد نمیتوان او را در این منصب قرار داد ؟ یا شرط کمال است ؟ یعنی کمال توانمندسازی  مشروط به وجود چنین شرطی است نه صحت تصدی منصب توانمندسازی .

آیا بین ویژگی و شرط تفاوت است ؟ گاهی میگوییم که توانمندساز دارای چنین وِیژگی هایی است ؟ مثل ویژگی مدیران .مثلا میگوییم قاطع و دلسوز است  که ممکن است متمایل به خصوصیات  شخصی او باشد ؟ گاهی از ویژگیهای اخلاقی او اسم می بریم آیا این ویژگیها شرط تصدی منصب است ؟ ظاهرا دو تاست مثلا شرط صحت نماز طهارت است ولی اصطلاحا  طاهر بودن یک ویژگی نیست مگر این که در مقام اقامه نماز والا در سایر حالات دائم الطهور بود یک ویژگی است بدون این که شرط باشد برای صحت یا کمال یک فعل  بنابراین  باید بین ویژگی ها و شرائط تفاوت گذاشت .

حالا آیا اعطاء توان قبل از سوال توان پذیر شرط صحت توانمندسازی است یا یک ویژگی صرف است بدون دخالت در صحت و کمال ؟ به نظر میرسد که شرط است چون در صحت و کمال تاثیر دارد . توان پذیران کمتر داوطلب و خواستار توان هستند زیرا ممکن است دور های سختی داشته باشد البته مطالبه گر امکانات هستند  که غیر از توان های خاص است که کارگاه های ویژه دارد .نظامات خاص دارد رژیم های سخت دارد وشاید هم مطلع از توان های لازم که انجام وظیفه را آسان میکنند نیست لذا سختی  دوره های توان پذیری و عدم اطلاع کامل نسبت به توان های لازم مانع مطالبه گری توان است در نتیجه به علت ضرورت توان بخشی و وجوب آن مقدمات آن هم واجب خواهد بود من جمله توان سنجی و توان شناختی و اجرای دقیق و علمی توان دهی ولو مطالبه ای صورت نگیرد .

در نتیجه توان بخشی نیاز به مطالبه ندارد . و توان بخشی موثر دارای نظم و برنامه و سازمان خاصی است که باید بهنگام و بهنجار و فعال انجام کیرد نه منفعل و منتظر سوال و مطالبه ای که مانع انسجام و صحت و کمال است پس عدم توقف بر سوال شرط سخت و کمال میشود  که باید از جمله ویژگیهای توان مندساز هم محسوب شود . که بی دریغ و بی درنگ مثل یک طبیب توان های لازم را تجویز و نسخه می پیچد . و از همه ادله بالاتر فعل ربوبی است که بی سوال توان میدهد طبق گزارش سورانشراح بلکه ضحی .

این شرطیت به عنوان  موضوع حکم تکلیفی است  که وجوب توان بخشی موثر وفعال غیر متوقف بر سوال و نیز وجوب  تمکین توان پذیر نسبت به  شرکت فعال در دور های مربوطه است والله العالم .