تفسیر ترتیبی 33
- 4 اردیبهشت, 1404
- آیت الله سید صمصام الدین قوامی
متن درس
5شنبه 4/2/1404-25شوال 1446-24آوریل 2025- درس33تفسیر مدیریتی قرآن کریم – الزامات برکت در اسناد عالی سازمان
[سوره الأنعام (6): آيه 92]
وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى وَ مَنْ حَوْلَها وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ (92)
و اين است كتاب مباركى كه از آسمان نازل كردهايم و تصديق كننده كتابهاى آسمانى پيشين است، تا مردم مكه و اطراف مكه را به آن بترسانى. آنان كه به آخرت ايمان دارند، بقرآن ايمان مىآورند و مراقب اوقات و افعال نماز خود هستند.
قرائت
لينذر: ابو بكر از عاصم اين فعل را به ياء و ديگران به تاء قرائت كردهاند.
قرائت اول بنا بر اين است كه ترساننده، قرآن باشد و قرائت دوم بنا بر اين است كه خطاب به پيامبر باشد.
اعراب
أَنْزَلْناهُ: اين جمله در محل رفع و صفت «كتاب» است، همچنين «مبارك»
مقصود
در آيه پيش بيان فرمود كه تورات را بر موسى نازل كرده است. اكنون در اين آيه بيان مىكند كه راه قرآن، همان راه تورات است.
وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ: اين قرآن را بوسيله جبرئيل از آسمان بر تو نازل كردهايم. كتابى است مبارك كه ستوده است و وسيلهاى است براى نيل به سعادت و خوشبختى دو جهان. هر كس بقرآن عمل كند، رستگار ميشود. اين معنى از ابو مسلم است. برخى گفتهاند: بركت به معناى ثابت ماندن خير و زياد شدن آن است. چنان كه «تَبارَكَ اللَّهُ» يعنى: خداوند همواره بر قرار بود و هست و سزاوار تعظيم است. بنا بر اين قرآن را از اينجهت مبارك ناميده است كه خواندن و عمل به آن خير است. در اين كتاب دانش اولين و آخرين و آمرزش گناهان و بيان حلال و حرام است. برخى گفتهاند: بركت يعنى افزونى. قرآن از اينجهت مبارك است كه بيشتر از كتابهاى آسمانى پيشين مطالب مورد نياز را بيان كرده و آنها را نسخ كرده و خودش هرگز نسخ نخواهد شد.
مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ: قرآن كتابهاى تورات و انجيل و … را تصديق مىكند.اين معنى از حسن است. اينكه قرآن كتابهاى آسمانى را تصديق مىكند، بر دو صورت است: 1- يعنى قرآن شهادت مىدهد كه كتابهاى آسمانى بر حقند 2- منظور اين است كه قرآن همان روش كتابهاى پيشين را تعقيب ميكند.
وَ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى وَ مَنْ حَوْلَها: منظور اين است كه بوسيله قرآن كريم، اهل مكه و اطراف مكه را بترسانى اين معنى از ابن عباس است. علت اينكه مكه را «ام القرى» گفتهاند، اين است كه گسترده شدن زمين از آنجا آغاز شده است. بنا بر- اين مكه نقطهاى است كه منشأ پيدايش كره زمين است.
برخى گويند: بخاطر اين است كه نخستين خانهاى كه بر روى كره زمين بنا شده است، در مكه بنا شد. مجدداً در جاهاى ديگر هم آباديهايى بوجود آمد. اين قول از سدّى است.
زجاج و جبائى گويند: علت اين است كه تمام مردم جهان بايد بجانب مكه رو كنند و آنجا را مورد تعظيم قرار دهند هم چنان كه انسان مادر را مورد تعظيم قرار مىدهد.
وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ: آنان كه به آخرت ايمان دارند، به قرآن ايمان مىآورند. يا اينكه بحضرت محمد (ص) ايمان مىآورند.
وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ: اينها كسانى هستند كه مراعات اوقات نماز مىكنند و نماز خود را در وقت ادا كرده، ركوع و سجود و همه اركان را بطور كامل انجام مىدهند.
دلالت آيه
1- از اين آيه بر مىآيد كه مؤمن نمىتواند به پارهاى از امور ايمان داشته، بقيه را قبول نداشته باشد.
2- همچنين از آيه شريفه، استفاده ميشود كه قدر و منزلت نماز والاست، زيرا از ميان همه وظائف و تكاليف دينى خداوند نماز را بر گزيده است. نكته ديگرى كه ما را بدان آگاه كرده، اين است كه: كسى كه نبوت و قيامت را قبول دارد، به نماز اخلال نميكند. [1]
تفسیر مدیریتی
الزامات برکت در اسناد عالی سازمان
در ادوار مختلف مدیریت هر سازمانی اسنادی به تصویب میرسد ابلاغ میشود و به مرور زمان به روز رسانی میشوند بومی میگردند تحت تاثیر نیاز های جدید و روابط جدید . ممکن است بعضی مفاد آن کارکرد روز را نداشته باشد ولی البته راهبرد ها و استراتژیها برنامه های زمان بندی شده کوتاه مدت میان مدت و بلند مدت همه به هم کمک میکنند به چشم انداز بدل میشوند و…. اسناد واحکامی هم هستند که راه کار ها را ترسیم میکنند که متغیر هستند به هر حال یک سازمان نباید که همیشه از صفر شروع کند وباید که اسناد قبلی را مورد تایید و تصدیق و تکمیل قرار دهد از تکرار در قانون نویسی پرهیز نماید و قوانین زائد نداشته باشد برخی را نسخ و حذف کند و.. به هر حال همیشه آخرین قانون باید کامل ترین وبروز ترین قانون باشد یعنی تمامی مزایای قوانین پیشین را داشته باشد و به آنها احترام بگذارد واجرا کند مگر قابلیت اجرا را از دست داده باشد که باید بروز شود زیرا حوادث واقعه و مسائل مستحدثه فراوان هستند پیش می آیند و سازمان اگر خود را فائق برآنها و توانای بر حل آنها نداند و نبیند از مسابقه در پیش رفت عقب میماند و اوت میشود لازمه پیش رفت قانون ومقررات است که اولا در چهار چوب اصول راهبردی سازمان باشد و ثانیا حلال مسائل نوین باشد بدون قانون نمیشود مدیریت کرد بدون فصول و اصول نمیتوان راه را ادامه داد قوانین واحکام واسناد ثابت و متغیر به منزله ریل گذاری هستند که واگن های سازمان پشت سر رهبری لکوموتیو ران سازمان را به سوی اهداف عالی و افق اعلی که از پیش ترسیم و تصویب شده است به پیش میبرد . هر مدیری در هر دوره ای نمیتواند بی اعتنا به اسناد مصوب ادوار قبلی ،ازصفر شروع کند احترام و تصدیق و تکمیل آنها شرط عقل سازمانی است البته تصدیق منافاتی با تکمیل ندارد منافاتی با ویرایش قوانین قبلی ندارد . اما آنچه مهم است آخرین قانون باید مبارک ترین و کامل ترین باشد مصدِق قوانین پیشین باشد لذا خدای تبارک و تعالی پس از اینکه تمامی کتب قبلی را بر رهبران قبلی تصریح به نازل کردن آنها میکند و تصریح هم میکند به تصدیق ولی آخرین سند را مبارک و اثر بخش یعنی بروز و کامل شده و بر آورنده حوادث واقعه میداند یعنی مبارک تصویر میکند وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ اهداف این کتاب مبارک و مصدق کتب قبل این است که مدیر و مجری آن تاثیر گذار بر ام القری باشد یعنی پایتخت مرکزی جهان که مکه معظمه است که ضمن ثبات به علت ویژگیهای مرکزیت دائمی بر اداره جهان و تدبیر امور بشر باید همواره مورد انذار باشند اهالی آن یعنی بیدار وبروز باشند زیرا اداره و انذار جهان و حول آن یعنی توابع دور و نزدیک آن میسور نیست مگر با روز آمدی و کار آمدی که باید دائما مورد هشدار و انذار باشد و الا صلاحت مرکزیت را از دست میدهد و این انذار دائمی باعث روز آمدی میشود و کتاب وقانون اکمل و ابلاغ شده به مدیر ام القری به هدف همین انذار است لذا نمیتواند خاتم و اکمل نباشد آنهم در جهانی که همه چیز همیشه در حال تغییر و تحول است و باید از این نقطه کانونی تدبیر گردد وَ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى وَ مَنْ حَوْلَها کسانی به این فرآیند مذکوره اعتقاد ،ایمان و التزام دارند که آینده نگری آنها به آخرت منتهی شود و آخرت را جزء افق خود قرار دهند و خود وسازمان خود را جدای از آن نبینند و الا روز مره میشوند و فقط در دوره محدود وفانی دنیا منحصر میشوند که مانع برکت و حرکت متعالی است لذا آخرت باوران به این کتاب ورهبر خاتم باور دارند یعنی بر این مبانی ابدی و ازلی استوار هستند وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ مبتنی بر چنین التزاماتی است که از وظائف و تکالیف خویش محافظت ومراقبت میکنند یعنی وظائف خود را از این کتاب و از این رهبر میگیرند و به صیانت از این وظائف اهتمام میکنند یعنی آنها را به نحو صحیح ،مقبول و کامل انجام میدهند وظیفه محور هستند و خود را در قبال آن مسئول و پاسخگو میداند بویژه در آخرت و از زیر بار وظیفه شانه خالی نمیکنند وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ (92)
نتیجه : برکت در سازمان به این است که کتاب ،رهبر و افق جنبه اصیل و منتهی به آخرت باشد و وظائف کارگزاران متخذ از این مبانی و مبادی هماره مورد التزام وصیانت و حفاظت قرار داشته باشد لازمه اش این است که این وظائف همواره بروز باشند مبتنی بر اجتهاد و استنباط اصیل .وظائف ثابت و متغیر وضمانت اجرای کامل آنها همه در چهارچوب مبانی واصول با برکت و تعریف شده مبتنی بر قانون متکامل است (والله العالم)
برای مطالعه
[سوره الأنعام (6): آيه 93]
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ وَ مَنْ قالَ سَأُنْزِلُ مِثْلَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لَوْ تَرى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَراتِ الْمَوْتِ وَ الْمَلائِكَةُ باس[2]
[1] طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه تفسير مجمع البيان، 27جلد، فراهانى – ايران – تهران، چاپ: 1.
[2] طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه تفسير مجمع البيان، 27جلد، فراهانى – ايران – تهران، چاپ: 1.